تاریخچه و مراحل بازاریابی

تاریخچه و مراحل بازاریابی

تا یکصد سال قبل، بازرگانان به طور مستقیم، تمام مشتریان شان را می شناختند و رابطه ی بسیار نزدیک و چهره به چهره با آنها داشتند اما توسعه ی روز افزون صنعت بین فروشنده و مشتری نیز فاصله انداخت؛ تا اینکه تغییر شکل تولید تک واحدی، به تولید انبود، ضرورت ارتباطات پیچیده تری را ایجاب نمود.

در یک نگاه می توان گفت، بازاریابی در مسیر تکامل تاریخی خود، ۴ مرحله را طی کرده است که عبارتند از:

• محصول گرایی
• بازارگرایی
• مشتری گرایی
• رفاه گرایی

مرحله ی اول: محصول گرایی یا کالا گرایی (Product Oriented)

در این مرحله، کالاها کاملا مطابق سلیقه ی مصرف کننده ساخته شده و لذا تمام محصولات تضمین فروش داشت، بعنوان مثال، مشتری خودرو، ابتدا پارکینگ منزلش را اندازه می گرفت و بعد اندازه ی خودرو را متناسب با ابعاد پارکینگ سفارش می داد و لذا شرکت های تولید کننده ی خودرو در انگلستان در طول سال حداکثر یک الی دو خودرو به سفارش اشخاص بسیار ثروتمند، تولید می کردند.

این وضعیت اوایل قرن بیستم و تا زمانی که فورد، تولید انبود را بوجود آورد، ادامه داشت. در تولید انبوه، قیمت ها به میزان قابل توجهی کاهش یافت و صرفا به نیازهای عموم مشتریان توجه شد و سلیقه های خاص آنان فدای این تقلیل قیمت شد.

ادامه ی این شرایط باعث انباشته شدن انبارها و کاهش تقاضا شد. برای جذب تقاضای بیشتر مجددا برآوردن نیازهای خاص متقاضیان مورد توجه رقبا قرار گرفت و با اوج گرفتن انقلاب صنعتی، مشتری به سوی محصول خوب و با کیفیت گرایش پیدا کرد و دکتر “آرمان نیک  نیاوم” با ارائه ی نظریه ی کنترل جامع کیفیت، انقلاب بزرگی را در صنعت و تجارت بوجود آورد.

از دیدگاه او: کیفیت آن چیزی است که مشتری می خواهد، نه آنچه که شرکت یا مهندسین با الگوی بازرگانی خود، اعلام می کنند.

اوج این مرحله زمانی بود که ژاپن با آرایش صنفی مناسبی با حمله ی برق آسای خود به مواضع اقتصادی غرب شبیخون زد و فرماندهان تجاری غرب ناگهان رقیب سر سخت و تازه نفسی را، در حالی بالای سر خود دیدند که سپاه عظیمی از کالاهای مرغوب و ارزان قیمت ژاپنی در مقابل شان تل انبار شده بود.

(منبع: مشتری مداری، اسماعیل محمدی)

ادامه ی مقالات مشتری مداری را دنبال کنید…