«والد کنترل کننده و مستبد» و «والد مهربان و تغذیه کننده»
«والد کنترل کننده و مستبد» و «والد مهربان و تغذیه کننده»
گاهی اوقات که کودک بودم، والدینم به من می گفتند چه کار کنم، آنها یا مرا کنترل نموده، یا از من انتقاد می کردند. «برو بخواب! تو خیابان نرو! دماغتو بگیر! تو زرنگ، احمق، خوب، شیطون، بازیگوش بلا… هستی»، هرگاه من به گونه ای رفتار می کنم که تقلیدی از نقش والدینم در این زمینه هاست، در بخش «والد کنترل کننده و مستبد» خود قرار دارم (که گاهی، «والد انتقاد کننده» نیز نامیده می شود).
زمانهای دیگری هم بوده، که والدینم از من مراقبت و مواظبت می کردند. مادرم ممکن بود مرا در آغوش بگیرد و پدرم موقع خواب برایم قصه بگوید. زمانی که زمین می خوردم و زانویم زخم میشد، یکی از والدینم ممکن بود مرا آرام کرده، و زخمم را پانسمان کند. هرگاه رفتارهایی را که والدینم در زمان مراقبت از من نشان می دادند، بازنوازی کنم، در بخش «والد مهربان و تغذیه کننده» خود هستم.
«والد کنترل کننده و مستبد» و «والد مهربان و تغذیه کننده» مثبت و منفی
برخی از نویسندگان نظریه تحلیل رفتار متقابل تقسیم بندی فرعی مثبت و منفی را برای این بخش های «والد» قائل می شوند. (باز هم اصطلاحات «وضعیت خوب» و «وضعیت غیر خوب» گاهی به جای مثبت و منفی بکار میروند). آنان ممکن است بگویند زمانی که دستورهای «والدی» ما به دیگران فقط به منظور حمایت از آنها و رشد روانی آنها باشد، ما در بخش مثبت «والد کنترل کننده و مستبد» خود هستیم یک پزشک ممکن است به بیمار خود دستور دهد: «سیگار نکش! برایت مضر است.» در این صورت او در حال بازنوازی دستوراتی است که وقتی کوچک بود از والدین خود دریافت می نمود: «تو خیابون جلوی ماشینها ندو!»
«والد کنترل کننده و مستبد» منفی، بیان کننده رفتارهای «والدی» است که با تحقیر (کوچک کردن) طرف مقابل همراه باشد. رئیسی که با خشم سر منشی خود فریاد می زند: «تو باز هم اشتباه کردی!» ممکن است لحن صدا و حرکات معلم مدرسه خشمگین خود را بازسازی کند که همین چیزها را زمانی که او شش سال داشت و در کلاس درس بود، به او میگفت.
«والد مهربان و تغذیه کننده» مثبت شامل مراقبتی است که از توجه خالص به شخصی که به او کمک می کنیم، فراهم شده باشد. «والد مهربان و تغذیه کننده» منفی بدین معناست که شخصی از موضع بالاتر و در حالی که طرف مقابل را تحقیر می کند، به او کمک کند. رفتار «والد مهربان و تغذیه کننده» مثبت ممکن است در رابطه با همکارش چنین باشد.«می خواهی در این کار بهت کمک کنم؟ اگه می خواهی بهم بگو» در حالی که همین شخص با بخش منفی «والد مهربان و تغذیه کننده» خود ممکن است به طرف او برود و چنین بگوید «اومدم که بهت کمک کنم»، کار را از دستش بقاپد و برای او انجام دهد. مادری که بیش از حد کمک می کند و بچه را علیل و بی دست و پا و بدون اعتماد به نفس بار می آورد، نمونه بارز و بهتری مثال رفتار «والد مهربان و تغذیه کننده منفی است.
به روزی که گذراندید فکر کنید. مواردی را که شما «والد کنترل کننده و مستبد» خود را به دیگران نشان دادید یادداشت کنید. در کدام یک از این موارد در بخش «والد کنترل کننده و مستبد» مثبت یا منفی خود بودید؟ آیا می توانید بخاطر آورید که هر بار از کدامیک از والدین خود یا جانشینان آنان پیروی می کردید؟
همین کار را در مورد زمانهایی که در طی روز در بخش مثبت یا منفی «والد مهربان و تغذیه کننده» خود بودید، انجام دهید.
منبع: (تحلیل رفتار متقابل، یان استورات/ون جونز)
ادامه ی مقالات تحلیل رفتار متقابل را دنبال کنید…
دیدگاهتان را بنویسید