حالت نفسانی کودک، والد، بالغ

حالت نفسانی «کودک»

به زمانهایی که در حالت نفسانی «کودک» خود قرار داشتید فکر کنید و احساسهایی را که در این مورد تجربه کرده اید یادداشت کنید. اگر بتوانید بطور آگاهانه برای آن موقعیتها نقش هایی را بازی کنید، بسیار برایتان مفید است.

سپس آنچه را فکر میکنید یادداشت کنید. اغلب اوقات آسانترین راه برای دستیابی به حالت نفسانی «کودک» این سوال است که من در اندیشه هایم با خود چه میگفتم؟ سعی کنید آنچه را با خود درباره خود و سایر افراد و درباره جهان به طورکلی میگفتید دریابید. و بالاخره یادداشت کنید که در حالت نفسانی کودک چگونه رفتار می کردید.

یکی از بهترین راهها این است که با خود به شکل آگاهانه و در حالت نفسانی «کودک» در حالی که روبروی آینه ای نشسته اید و خود را در آن می نگرید نقش بازی کنید. ببینید که چگونه این احساسها، افکار و رفتارها بازنوازی احساسها، افکار و رفتارهای شما در دوران کودکی بوده است. شما حتی ممکن است قادر باشید که آخرین وضعیت بازنوازی خود را مشخص کنید. در هر یک از این وضعیت ها شما چند ساله بودید؟

حالت نفسانی «والد»

به همین ترتیب، یک رشته از احساسها، افکار و رفتارهای مربوط به هم خود را در زمانهایی که در حالت نفسانی «والد» خود بوده اید، یادداشت کنید و اگر دوست دارید بطور آگاهانه نقشهایی از آن وضعیت را بازی کنید.

شما اغلب می توانید با این سئوال که «من چه سخنانی از مادر یا پدرم در درون خود می شنوم؟» به آسانی به افکار «والدی» خود دست یابید. و شاید سخنانی که می شنوید از خویشاوند دیگری نظیر خاله، عمه، دایی، عمو، پدربزرگ، مادر بزرگ و یا معلم مدرسه شما باشد.

در هر یک از این وضعیت ها، زمانی که در حالت نفسانی «والد» خود بودید ببینید که چگونه رفتارها، افکار و احساسهای شما درست شبیه والدینتان یا جانشینان آنها بوده است. شما احتمالا در خواهید یافت که به سادگی می توان همان شخص بخصوص را که در وضعیتی خاص از او الگو برداشته اید، شناسایی کنید.

حالت نفسانی «بالغ»

سرانجام، یک رشته از رفتارها، افکار و احساسهای مربوط به هم را در زمانهایی که تشخیص می دهید در حالت نفسانی «بالغ» خود بوده اید، یادداشت کنید.

برای این که بتوانید «بالغ» خود را از «کودک» و یا از «والد» خود تشخیص دهید، از خود بپرسید: «آیا رفتار، فکر و یا احساس من در رابطه با آنچه که در آن لحظه خاص در اطراف من میگذشت، به عنوان یک شخص بزرگسال روش مناسبی بود؟» اگر پاسخ شما مثبت باشد، می توانید آن رفتار را یک واکنش «بالغانه» بنامید.

شاید متوجه شوید در مواقعی که در «بالغ» خود بوده اید فقط می توانید رفتارها و افکار خود را به شکل فهرست در آورید ولی احساسی را تجربه نکنید. علت این مسئله این است که بیشتر مواقع ما می توانیم با واقعیت های این زمانی این مکانی، بدون این که احساسی را تجربه کنیم، به شکل مؤثری برخورد کنیم. به هر حال، در زمانهایی که در حالت نفسانی «بالغ» خود قرار داریم، می توانیم هیجانات و احساسهایی را تجربه کنیم و گاهی اینچنین است.

اما چگونه می توانید احساسهای «بالغ» خود را از احساسهای کودک خود تشخیص دهید؟ احساسهای «بالغ» در رابطه با وضعیت های آنی، واکنش های مناسبی هستند. وحشت جین را در لحظه ای که اتوموبیلی به سرعت جلوی او پیچید، به یاد آوردید. واکنش هیجانی او باعث شد که سریع تر واکنش نشان دهد و به او کمک کرد تا از تصادف جلوگیری کند.

اگر تا به حال با نظریه حالات نفسانی آشنایی نداشته اید، ممکن است در این مورد شک داشته باشید که افکار، احساسها و یا رفتارهایی که از آنها فهرست تهیه کرده اید، در مقایسه با حالت نفسانی «کودک» و یا «والد»، شما در حالت نفسانی «بالغ» بوده است یا نه. اگر چنین است، نگران نباشید، زیرا همانطور که به خواندن ادامه می دهید و تمرینهای بیشتری را انجام می دهید، فرصتهای بیشتری خواهید داشت که این مهارت مهم و اساسی تشخیص بین حالات نفسانی را رشد داده و تقویت کنید.

برای این که شخصیت سالم و متعادلی داشته باشیم به هر سه ی این حالات نفسانی نیاز داریم. برای حل مشکلات این زمانی این مکانی به «بالغ» نیاز داریم تا قادر باشیم به شکل شایسته و مؤثری، از عهده زندگی برآییم. برای سازگاری سالم با جامعه، به قوانینی که در حالت نفسانی «والد» خود داریم نیاز داریم. در حالت نفسانی «کودک» خود، به خود انگیختگی، خلاقیت و توانایی شهودی که در دوران کودکی از آن بهره مند بوده ایم، دسترسی داریم.

منبع: (تحلیل رفتار متقابل، یان استورات/ون جونز)

ادامه ی مقالات تحلیل رفتار متقابل را دنبال کنید…