ابهام و تعارض، دو فشار روانی در محل کار

ابهام و تعارض، دو فشار روانی در محل کار

ابهام نقش:

زمانی که ضرورت‌های رفتاری مرتبط با یک نقش خاص مبهم است، فردی که قرار است آن نقش را ایفا کند ممکن است ابهام نقشی را تجربه کند. برای مثال، زن جوانی را مجسم کنید که برای احراز یک پایگاه جدید به عنوان دستیار معاون در یک شرکت استخدام شده است. او ممکن است بخواهد تمام وظایف خود را با شایستگی و استقلال انجام دهد، اما از آنجا که نقش جدید است، انتظاراتی که با آن پیوند دارند روشن نیستند. در نتیجه او پیوسته نگران است که آیا به نحو مناسب عمل می‌کند یا نه، و بعضی وقت‌ها رفتارهایی انجام می‌دهد که دیگران باید در سازمان انجام دهند.

تعارض نقش:

در برخی موارد اعضای گروه ممکن است متوجه شوند که در یک زمان چند نقش را به عهده دارند که ضرورت‌های هر نقش مستلزم صرف وقت و نشان دادن برخی توانایی‌هاست. اگر فعالیت‌های چندگانه‌ای که برای یک نقش ضروری است با فعالیت‌هایی که برای سایر نقش‌ها ضرورت دارد همساز باشند، افرادی که این نقش‌ها را به عهده دارند مشکلات کمتری را تجربه می‌کنند. اما، اگر انتظاراتی که فعالیت‌های مربوط به این نقش‌ها را تعریف می‌کنند ناهمساز باشند تعارض نقش رخ می‌دهد.

محل کار با تأکید خود بر کارآمدی و بارآوری، بدون افزوده شدن مشکلات ابهام و تعارض نقش نیز به حد کافی فشار روانی دارد. اگر ابهام نقش رخ بدهد، کارکنان ممکن است در مورد مسئولیت‌های خود بی‌اعتمادی را تجربه کنند که به شکوه‌هایی مانند اینها منجر می‌شوند:

• نمی‌دانم چه انتظاری از من دارند.
• من تحت شرایطی کار می‌کنم که خط مشی‌ها و راهکارهای آن روشن نیست.
• هدف‌ها و آرمان‌های طرح‌ریزی شده روشن نیستند.
• نمی‌دانم برای ترفیع و پیشرفت چگونه مورد ارزیابی قرار خواهم گرفت؟

در مقابل، وقتی مستخدمان ((بین وظایف شغلی، منابع، قوانین یا خط مشی‌ها و سایر افراد ناهمسانی را تجربه می‌کنند، تعارض نقش رخ می‌دهد)). تعارض نقش می‌تواند شکوه‌هایی از این قبیل را موجب شود:

• با دو گروه یا بیشتر کار می‌کنم که کاملاً متفاوت عمل می‌کنند.
• اغلب در موقعیت‌هایی درگیر می‌شوم که الزام‌های متعارض را می‌طلبند.
• بیشتر وقت‌ها از من خواسته می‌شود کارهایی انجام دهم که برخلاف میل باطنی‌ام است.
• کارهایی انجام می‌دهم که احتمال می‌رود یک نفر آن را بپذیرد ولی دیگران نپسندند.
• از دو فرد یا بیشتر تقاضاهای ناهمگون دریافت می‌کنم.

مشخص‌ کردن اهداف مجموعه، خط مشی‌ها، شرح کلی وظایف، عدم انتظار انجام دادن فعالیت‌های متعارض از یک فرد و … در پیشگیری از به وجود آمدن ابهام و تعارض در نقش‌ها می‌تواند مؤثر باشد. بنابراین فرد در چنین شرایط شفافی بهتر می‌تواند از توانایی‌ها و تخصص خود در کار استفاده کند.

(منبع: پویایی گروه دانلسون.ر.فورسایت ترجمۀ دکتر جعفر نجفی‌زند، دکتر حسن پاشاشریفی)